Przejdź do treści

HISTORIA

Dzieje Kościoła pw. Trójcy Przenajświętszej w Zabawie Sanktuarium bł. Karoliny

Parafia Zabawa składa się z dwóch wiosek: Wał Rudy i Zabawy. Początki Zabawy sięgają roku 1241 – jest to umowna data powstania miejscowości Zabawa. W tym roku wybudowano dworek szlachecki dla właścicieli wioski i chaty dla wieśniaków – o tej miejscowości wspomina Jan Długosz w „Dziejach Polski”. Początki Wał Rudy są również datowane na ten okres historyczny – przez nią prowadził trakt historyczny z Rusi i Wołynia na Kraków.
Parafia Zabawa leży w dolinie dolnego Dunajca na lewym jego brzegu w odległości 20 km na północny zachód od Tarnowa, obecnie należy do gminy Radłów, powiat Tarnów, województwo małopolskie.

1900 – Zabawa od chwili swojego powstania należała do parafii radłowskiej. Radłów był jej duchowym ośrodkiem, wokoło którego przez stulecia snuło się życie zabawskich i wałrudzkich mieszkańców. Inicjatorką budowy kościoła w samej Zabawie była ówczesna dziedziczka Zabawy Wiktoria Jakubowska a bezpośrednią przyczyną była rozpisana konkurencja na kościół w Radłowie.


16.02.1910 – Stanisław Jakubowski, mąż Wiktorii, wysłał pismo do Kurii Biskupiej w Tarnowie, w którym prosił o erekcję kościoła filialnego dla gmin: Wał Ruda ze Śmietaną, Zabawy ze Zdarcem i Podwalem, Zdrochca i Marcinkowic. Prosił też o zwolnienie od konkurencji do Radłowa. Zawiązał się Komitet Budowy w skład którego wchodzili Stanisław Jakubowski, Karol Schermantz, Józef Mączko, Franciszek Tkaczyk, Paweł Gołas, Józef Lechowicz, Franciszek Gądek wójt Zabawy i Andrzej Machalski wójt Wał Rudy.

14.09.1910 – Dziedzic Stanisław Jakubowski przedłożył Kurii Biskupiej w Tarnowie plany nowego kościoła w Zabawie do zatwierdzenia. Kuria Biskupia, pismem z dnia 19 września 1910 roku, zwróciła je do uzupełnienia i przerobienia. Po naniesieniu zmian ponownie zostały przysłane do Kurii. Decyzją z dnia 4.10.1910 roku Kuria Biskupia zatwierdziła plany nowego kościoła, których autorem był Sławomir Odrzywolski, czołowy architekt krakowski XIX i XX wieku. Budową kościoła kierował Michał Mikoś z Tarnowa, pod koniec 1910 roku fundamenty kościoła były gotowe.

29.06.1911 – w uroczystość św. Piotra i Pawła, ks. dziekan z Radłowa Antonii Kmietowicz, delegowany w tym celu przez tarnowskiego ks. Biskupa, przybył do Zabawy z kilku zaproszonymi księżmi, w otoczeniu banderii z zabawian i wałrudzian i poświęcił kamień węgielny. Przed zimą kościół został pokryty dachem. Na ścianie kościoła umieszczony jest Reper geodezyjny .

1912 – Prace budowy kościoła w tym roku znacznie się posunęły. Poprowadzono sklepienia, ustawiono dwa kamienne filary pod chór kościelny i połączono je łukiem ceglanym. Okna, nawy zaopatrzono w kolorowe witraże. Witraże w prezbiterium były projektowane przez Stefana Matejkę. Przedstawiały one św. Stanisława Kostkę i św. Wiktorię tj. patronów Stanisława i Wiktorii Jakubowskich.
W tym roku zasklepino kościół. Następnie wytynkowano jego wnętrze. Zewnętrzne ściany wyfugowano. Ułożono posadzkę, sprawioną kosztem Wiktorii Jakubowskiej, wystawiono podmurówkę pod mensę ołtarzową, a ze składek parafian zakupiono sygnaturkę. Postarano się także o drzwi do kościoła i chór kościelny. Prace wykonał starannie, młody i wielce utalentowany, Tomasz Mączko, stolarz z Zabawy. Latem i jesienią 1912 roku murarz Wojciech Starzyk wymurował plebanię, a cieśla Jan Gołas z Rudy i jego brat Paweł Gołas z Boru pokryli ją dachem jeszcze tego roku.

1913 – zakończono budowę kościoła w Zabawie.

1913 – gdy kościół był już na ukończeniu, Kuria Biskupia w Tarnowie zwróciła się z pismem z dnia 18 marca 1913 roku do Namiestnictwa we Lwowie o wyjednanie w Ministerstwie Wyznań i Oświecenia poborów dla trzeciego wikarego „ad personam” w Radłowie. Ówczesne Ministerstwo Wyznań i Oświecenia wyraziło zgodę i pismem reskryptem z 16 lipca 1913 roku, przyznało 600 koron rocznie z dniem 1 sierpnia 1913 roku dla trzeciego wikarego w Radłowie, lecz tylko na jeden rok. W tym miesiącu jeszcze ks. bp. dr Leon Wałęga mianował trzecim wikarym radłowskim ks. Władysława Mendralę, który był wikariuszem w Tuchowie. Ks. Mędrali polecono, by obsługiwał kościoły w Zabawie i Zdrochcu. Wybór miejsca zamieszkania pozostawił ks. Biskup do woli nowego duszpasterza – przy jednym lub drugim kościele.

Lipiec 1913 – Ks. Władysław Mendrala po nominacji przybył oglądać wyznaczone placówki duszpasterskie. W Zdrochcu była już wykończona plebania a w Zabawie stały dopiero surowe mury, nieotynkowane, bez drzwi, okien i podłóg.
Ks. Władysław po różnych perypetiach postanowił zamieszkać w Zabawie, tymczasowo we dworze, w jednym skromnym pokoiku. 31 lipca 1913 roku przyjechał do Zabawy i odprawił w kościele Mszę Świętą. Jesienią 1913 ukończono budowę plebanii.
W Zabawie zostało założone Arcybractwo Wiecznej Adoracji Przenajświętszego Sakramentu. Dnia 23 czerwca 1933 roku na zebraniu członków Arcybractwa Wiecznej Adoracji Najświętszego Sakramentu został sporządzony spis członków, który wykazał 75 osób. W następnych latach ich liczba znacznie się zwiększyła. W 1934 w parafii Zabawa powstały oddziały Katolickiego Stowarzyszenia Mężów, Kobiet, Młodzieży Męskiej i Młodzieży Żeńskiej. W roku 1936 w Zabawie parafialny oddział Akcji Katolickiej sprawił sobie sztandar.

1914 – Utworzono cmentarz; jako pierwszą osobę pochowano na nim kobietę, Joannę Czarną, żonę Kazimierza z Wału nr 107, dnia 13 maja 1914 roku.

1914 – wybuch I Wojny Światowej.

18.11.1914 – W tym dniu została zamordowana przez rosyjskiego żołnierza Karolina Kózkówna z Wał Rudy nr 49, szesnastoletnia dziewczyna, urodzona 2 sierpnia 1898 roku, córka Jana Kózki i Marii z Borzęckich. Zginęła broniąc swej niewinności. Ciało męczennicy znaleziono 4.12.1914.

Grudzień 1914 – Ks. Władysław Mendrala został zmuszony do opuszczenia terenu plebanii i kościoła w Zabawie. Władze wojskowe jednak pozwoliły mu zabrać ze sobą własne swe rzeczy i wszelkie wyposażenie kościelne. Ksiądz Proboszcz, zamieszkał w domu leśnego Jana Małka na Borze.
W stodole Jana Małka złożono rzeczy kościelne i urządzono coś w rodzaju kaplicy. Tu przez jakiś czas odprawiał ks. Mendrala Mszę Świętą i udzielał Sakramentów. Umarłych grzebano koło kapliczki pod Borem na Rudzie, będącej własnością Władysława Burzawy. Mszę św. sprawowano następnie w kapliczce na Borze.

Maj 1915 – Ks. Władysław Mendrala powraca na plebanię w Zabawie. Kościół od frontu i od strony północnej był podziurawiony granatami. Dachówka na kościele, łaty i krokwie były potrzaskane. Wszystkie witraże całkowicie potłuczone, świecznik wewnątrz kościoła zniszczony, z organów podarowanych przez Bielczan zostały tylko gruzy. Nietknięta prawie była tylko zakrystia. W opłakanym stanie znajdowały się również budynki plebańskie: dachówka była potłuczona, szyby w oknach powybijane, deski z podłóg i sufitów powyrywane i wywiezione do żołnierskich okopów, ogrodzenie zostało zniszczone. Widok był ogromnie przykry i przygnębiający. W niedługim czasie udało się podjąć pracę remontowe.

18.11.1917 – przeniesiono ciało męczennicy Karoliny Kózkówny do grobowca zbudowanego na placu przykościelnym, ufundowanego przez jej rodziców.

15.12.1919 – Ks. Biskup tarnowski dr Leon Wałęga wydał oficjalny dekret erekcyjny ustanawiając kościół filialny w Zabawie ekspozyturą. Z chwilą wydania powyższego dekretu erekcyjnego dotychczasowy duszpasterz w Zabawie, trzeci wikary radłowski, nazywany jednak proboszczem, otrzymał urzędowy tytuł „ekspozyta”, a nowa placówka duszpasterska tytuł „ekspozytury”. 10.05. 1925 – ks. bp. Leon Wałęga, wydał rozporządzenie zamieniając ekspozyturę w Zabawie na probostwo usuwalne /amovabilis/, zwane także probostwem drugiej klasy, a Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego reskryptem z 29 marca 1928 przyznało duszpasterzowi w Zabawie dotację proboszczowską 270 punktów miesięcznie i o tym przez województwo krakowskie zawiadomiło Kurię Biskupią w Tarnowie. Od 10 maja 1925 roku Zabawa jest więc probostwem, a jej duszpasterz proboszczem.

1923 – Zabawscy emigranci z Ameryki ufundowali dwa piękne witraże figuralne Matki Bożej, przed którą klęczy bł. Karolina i Serca Pana Jezusa. Witraże wykonała firma Żeleńscy z Krakowa.

1923 – rozpoczęto zakładać fundament pod wieżę kościelną i przybudówki koło wieży. W 1924 zwieziono 100 tysięcy sztuk cegły.

1928 – zakończono budowę potężnej wieży, o wysokości 45m, według planów architekta Mariana Heitzmana z Krakowa.

21.01.1928 – Na posiedzeniu Komitetu Parafialnego ks. Władysław Mendrala przedstawił projekt wielkiego ołtarza, wykonany przez architekta Mariana Heitzmana z Krakowa. Projekt został przyjęty przez Komitet Parafialny i zyskał zatwierdzenie Kurii Biskupiej w Tarnowie. Według tych planów rozpoczęto w 1928 roku budowę wielkiego ołtarza. Wykonawcą był inżynier Bronisław Kulka z Tarnowa. Wykonał części drewniane ołtarza z miękkiego drzewa. Polichromie wykonał malarz Julian Krupski ze Lwowa.

1930 – „Klub Parafii Zabawa” z Chicago ufundował cztery dzwony wykonane przez odlewnię dzwonów Felczyńscy z Przemyśla. Największy z dzwonów dedykowany jest Trójcy Świętej, na drugim widnieje napis: „Bóg cię widzi, czas ucieka, śmierć cię goni, wieczność czeka”, trzeci Matce Bożej Królowej Korony Polskiej, czwarty Aniołowi Stróżowi. W tym roku została również wykonana ambona neoromańska przez Stanisława Rogóża. Jest ona ozdobiona płaskorzeźbami przedstawiającymi czterech ewangelistów. Ponadto dziełem tego samego rzeźbiarza są jeszcze inne przedmioty w kościele zabawskim: dębowa balustrada przed wielkim ołtarzem wykonana jeszcze przed I wojna światową, trzy ławki w prezbiterium, przyozdobione rzeźbą, tzw. stale, dwa małe podstawki z rzeźbionymi aniołkami do katafalku i ramy do stacji Drogi Krzyżowej.

1931 – obraz Trójcy Świętej i Świętej Rodziny do Ołtarza Głównego namalował Jan Bąkowski, artysta z Krakowa.

1932 – Ks. Władysław Mendrala 13 lipca 1932 r. otrzymał nominację na probostwo w Szczepanowie a jego następcą został ks. Franciszek Sitko. On dokończył wystrój głównego ołtarza i wnętrza kościoła.

17.07.1934 – Wielka Powódź.
Okoliczne wsie wraz z Zabawą w piątek zalała woda Dunajca. Ks. Franciszek Sitko z pomocą kościelnego Józefa Wierzbickiego i gospodarza z Zabawy Franciszka Garncarza, brodząc w żółtej, brudnej wodzie, szybko zalewającej kościół, ratowali szaty liturgiczne i cenniejszy sprzęt kościelny: chorągwie, sztandary, obraz Świętej Rodziny, wynosząc to wszystko na chór kościoła i wieżę. Najświętszy Sakrament został w osobnym tabernakulum odpowiednio zabezpieczony i również przeniesiony wysoko na wieżę. Został umieszczony w odpowiednio przygotowanej wnęce wieżowej. Z wieży, jako miejsca ratunku, skorzystało wielu parafian. Woda zaczęła opadać dopiero po 48 godzinach. Kościół pomimo podwyższenia, na jakim został zbudowany, został zalany wewnątrz na wysokość 1 metra. Smutne było nabożeństwo niedzielne, przybyła wtedy na modlitwę zaledwie garstka powodziowych rozbitków. Ze łzami w oczach słuchali kazania swego proboszcza, który chciał tchnąć otuchę w ich serca. Wszyscy modląc się żarliwie oddawali Bogu w opiekę siebie i swych najbliższych. Po powodzi podjęto stosowne prace remontowe.

1934 – Kościół przyozdobiły dwa konfesjonały – stylowe, solidnie zbudowane z dębowego drzewa. Wstawiono dębowe drzwi frontowe, ozdobione rzeźbami. Drzwi te i konfesjonały były dziełem dwóch młodych stolarzy i rzeźbiarzy z parafii otfinowskiej: Mariana Pytki i Władysława Golonki. Zostały wykonane, pod nadzorem firmy zabawskiego stolarza Stanisława Filarskiego.

1.04.1935 – Sołtysi gromad: Józef Łoś z Podwala i Józef Machalski z Wału oraz Ks. Proboszcz jako przewodniczący komisji, zamówili boczny ołtarz Matki Boskiej do kościoła w Zabawie u rzeźbiarza Prażucha w Niecieczy z parafii Otfinów. W tym roku stanął w kościele ołtarz Matki Boskiej, wykonany w większości z twardego dębowego materiału. Wykończony został w 1937 roku przez rzeźbiarza Franciszka Adamka z Bochni.

1938 – Staraniem ks. Proboszcza stanął w kościele nowy piękny boczny ołtarz Najsłodszego Serca Jezusowego. Było to dzieło Franciszka Adamka, rzeźbiarza z Bochni. Funduszów na nowy ołtarz dostarczył jeden z dobrodziejów kościoła zabawskiego, Paweł Mączko z Kmieciów. Postarał się on także o nowe sprzęty do kościoła: baldachim, sukienki na puszkę, patenę do komunikowania, bieliznę ołtarzową, nakrycia na ołtarz, dywany przed boczne ołtarze, paschał, sześć nowych lichtarzy, cztery sztandary.

1938 – Pod koniec roku z dobrowolnych ofiar parafian przebudowano wieżyczkę kościelną tzw. sygnaturkę. Majstrem całej pracy był Jan Pazdyka z Boru. Nie zdejmując hełmu, nie rozbierając górnej części wieżyczki, potrafił bez wielkiego rusztowania, niemal wisząc w powietrzu, dokonać trudnego dzieła jakim był ów remont. Pomocnikami jego byli Józef Gołas z Boru, Jan Augustyński z Kmieciów i Józef Dąbrowski z Wału.

1939 – Wybuch II Wojny Światowej.
W czasie II wojny światowej kościół parafialny został zniszczony. Zostały rozbite drzwi, zniszczono okna, uszkodzono ołtarze i chrzcielnicę. 4 sierpnia 1941 roku nakazano ks. Proboszczowi wymontować dzwony kościelne i odstawić je na bocznice kolejową do Brzeska. Dzwony pod wpływem wielu gróźb zdjęto jednak staraniem ks. Sitki i niektórych parafian, udało się je ukryć. Takie poczynania groziły śmiercią. Dzwony ponownie zawisły w wieży kościelnej na Wielkanoc 1945 roku.

18.01.1945 – Pacyfikacja wsi Zabawa.
W tym dniu oddział żołnierzy niemieckich otoczył plac kościelny i dziedziniec plebański w Zabawie, zatrzymując każdego, kto chciał przejść drogą koło kościoła. Inni żołnierze niemieccy spędzali równocześnie pod kościół mieszkańców Zabawy – dorosłych i młodzież. Oddział ten przybył od strony Biskupic Radłowskich do Zabawy pod dowództwem młodego oficera, który w towarzystwie żołnierzy udał się na plebanię, zamknął drzwi wejściowe i kazał przeszukać plebanię. Proboszczowi ks. Sitce oświadczył, że co trzeci mieszkaniec Zabawy będzie rozstrzelany za zabicie niemieckich żołnierzy blisko Zabawy. Ks. Proboszcz protestował i na wszelki sposób bronił parafian. Wkrótce potem niemiecki oficer kazał ludziom zebranym koło kościoła rozejść się i wracać do swoich domów. Jedyną ofiarą była Teresa Augustyńska, która została zastrzelona, gdyż nie zatrzymała się na rozkaz żołnierza, ale uciekała do domu.

1958 – Kościół parafialny nabył piękne 20 głosowe organy firmy Biernacki.

14.05.1962 – Ks. Ks. Stanisław Bojarski nowym proboszczem w Zabawie. Swoją posługę pełnił niezwykle gorliwie do dnia swojej nagłej śmierci, która nastąpiła w nocy 10.12.1982 r.

6.10.1981 – Ważnym wydarzeniem była ekshumacja i prawne rozpoznanie doczesnych szczątków Karoliny. Dokonano tego w obecności ówczesnego pasterza diecezji Bp Jerzego Ablewicza, jego biskupów pomocniczych, postulatora sprawy, kilkunastu kapłanów oraz biegłych lekarzy. Trumnę z grobowca na placu kościelnym w Zabawie przeniesiono do zakrystii kościoła i tam ją otwarto. Po dokonaniu zgodnie z instrukcją Stolicy Apostolskiej działań, szczątki złożono najpierw do nowej trumny metalowej, a następnie do dębowej i pochowano je w sarkofagu w kruchcie kościoła parafialnego.

3.01.1983 – Proboszczem parafii zostaje ks. Kazimierz Krużel, który swoją posługę pełnił do 5 marca 1989 r. przygotowując i przeżywając wraz z parafianami uroczystość beatyfikacji bł. Karoliny. Jego następcą został ks. Stanisław Ruchała.

6.09.1989 – Rozpoczęto pracę remontowe wymiany dachu wieży kościoła. Była to bardzo kosztowna inwestycja, ale nie można już było dłużej zwlekać z remontem, ponieważ kloce podtrzymujące były bardzo zbutwiałe. Inwestycję w znacznym stopniu wspomógł Abp Jerzy Ablewicz, dając pieniądze na zakup potrzebnej ilości blachy miedzianej.

23.04.1990 – W parafii podjęto wielką inwestycję wymiany konstrukcji dachu na całym kościele. Parafianie bardzo ochoczo włączyli się w to dzieło. Prace zakończono 1 lipca a dach kościoła parafialnego połyskiwał złotawym kolorem nowego miedzianego pokrycia.

1993 – Rozpoczęto remont 20 głosowych organów, które zakupiono w 1958r. Instrument był już w bardzo opłakanym stanie i remont był konieczny. Prace remontowe poprowadził organomistrz Antoni Kuczaj, zakończono je w czerwcu, a 4 lipca znany organista Kazimierz Plewa dał koncert na wyremontowanych organach.

27.03.1994 – Rozpoczęto odnowienie polichromii w kościele parafialnym. Wielu parafian gorliwie angażowało się w pomoc przy tej pracy. Odnowienia polichromii dokonano pod kierownictwem artysty plastyka Aleksandra Jurkiewicza. W czerwcu tegoż roku parafianie ufundowali nowe obrazy stacji Drogi Krzyżowej, które wykonał także pan Aleksander Jurkiewicz.

6.03.1995 – odnowienie ołtarzy bocznych Matki Bożej Nieustającej Pomocy i Najświętszego Serca Pana Jezusa. Został także namalowany obraz Miłosierdzia Bożego przez Marka Niedojadło, artystę z Tarnowa. Poświęcenia odnowionych ołtarzy dokonał w 18 listopada bp. Józef Życiński.

23.06.1997 – rozpoczęto konserwację i odnowę głównego ołtarza w kościele parafialnym, którą zakończono w 1998 roku. W miejsce Michała Archanioła, który usytuowany był na zwieńczeniu ołtarza zakomponowano i wstawiono kopię obrazu beatyfikacyjnego bł. Karoliny autorstwa
prof. Stanisława Jakubczyka. Odnowiony ołtarz został poświęcony 21 listopada przez bp Wiktora Skworca podczas odpustu parafialnego.

2001 – Ks. Stanisław Ruchała został mianowany proboszczem w Kamionce Wielkiej. Nowym proboszczem parafii Zabawa został ks. Zbigniew Szostak, dotychczasowy wikariusz
w Bochni.

2002 – Rozwijający się kult bł. Karoliny powoduje że z okazji 15 rocznicy wyniesienia jej na ołtarze bp Wiktor Skworc podnosi kościół parafialny w Zabawie do rangi Sanktuarium
a proboszcz otrzymał tytuł Kustosza Sanktuarium.

10.11.2002 – W pomieszczeniu po lewej stronie od wejścia do kościoła została utworzona sala wystawowa, w której znajduje się ekspozycja ukazująca życie, męczeństwo i kult bł. Karoliny.

2004 – W tym roku z inicjatywy ks. Kustosza powstała Kaplica Męczenników XX w. i Ofiar Przemocy. Do kaplicy Męczenników XX wieku i Ofiar Przemocy wchodzi się z przedsionka kościoła. Z przodu, w specjalnie wykonanej niszy, umieszczono dwie trumny błogosławionej Karoliny (w jednej metalowej – Jej ciało spoczywało w grobowcu obok kościoła, a w drugiej drewnianej – było przechowywane w przedsionku kościoła, zanim przeniesiono je do sarkofagu pod głównym ołtarzem). Nad nimi, umieszczono rzeźbę Chrystusa Frasobliwego. Na jednej z ceglanych ścian kaplicy przymocowane zostały mosiężne tabliczki z nazwiskami beatyfikowanych męczenników XX wieku. Na przeciwnej ścianie tabliczki informują o osobach, które zginęły jako ofiary przemocy, są to młodzi ludzie, którzy podobnie jak Błogosławiona Karolina zostali bestialsko zamordowani.

2006 – W tym roku ułożono nowy chodnik wokół kościoła, zrobiono opaskę odwadniającą i obłożono fundamenty płytami kamiennymi. Wykonane prace nadały jeszcze piękniejszy wygląd sanktuarium i zabezpieczyły fundamenty kościoła przed zawilgoceniem. W tym roku wykonano również remont zegara na wieży kościoła przez specjalistyczną firmę z Bielska Białej, która odnowiła tarcze zegarowe i zamontowała elektroniczne sterowanie zegarem. Fundatorem odnowy był Pan Jerzy Piotrowski z Zabawy.

18.11.2006 – Biskup Tarnowski Wiktor Skworc rozpoczyna proces kanonizacyjny Błogosławionej Karoliny i poświęca stacje drogi krzyżowej na szlaku męczeństwa.

28.07.2007 – Dwudziestolecie Beatyfikacji w roku 2007 stało się pretekstem do wykonania na frontonie wieży kościoła parafialnego w Zabawie mozaiki granitowo-marmurowej, przedstawiającej postać Błogosławionej Karoliny trzymającej w ręku katechizm na tle wał-rudzkiego lasu. Mozaikę poświęcił Bp. Wiktor Skworc.

18.11.2008 – Bp. Wiktor Skworc w dniu odpustu parafialnego poświęcił, w przedsionku kościoła, nową płaskorzeźbę wykonana przez p. Tadeusz Kowala, która ukazuje sceny z życia, śmierci i kultu bł. Karoliny.

2010-2012 – budowa pomnika ofiar wypadków i katastrof komunikacyjnych Przejście. Pomnik Przejście powstał jako odpowiedź na potrzebę powołania przestrzeni kontemplacji i spotkania dla osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych i ich rodzin, a także jako miejsce upamiętnienia tych, którzy zginęli. Autorem projektu pomnika jest artysta rzeźbiarz dr hab. Jacek Kucaba. Budowa pomnika to pierwszy etap na drodze do utworzenia w Zabawie pierwszego w Polsce i na terenie Unii Europejskiej Centrum Terapii po Traumie. Każdego roku w trzecią niedzielę listopada w Zabawie odbywają się centralne uroczystości obchodów Światowego Dnia Pamięci Ofiar Wypadków Drogowych.

2013 – z okazji Juliuszu 100-lecia kościoła przeprowadzono prace renowacyjne posadzki kościoła i postumentów ołtarzy bocznych. Prace te wykonał bezpłatnie p. Józef Stemplewski wraz grupą pomocników, przygotowano także projekty nowych witraży. Przez 100 dni trwała modlitwa różańcowa w intencji parafii a w maju rekolekcje.

Skip to content sex forced video bigindiansex.mobi desi indian sex video xxx sonagachi porndu.net porn movie torrent lambani sex freeindianporn.info beautiful girl sleeping indian forced sex pornolaba.mobi open sexy sex bhabhi sex clip bukaporn.net indian boy and girl sex aunty fucking tubepatrol.cc kamapichachi samantha busty fucked xxxdesitube2.com sex move hindi boob press in park originalhindiporn.mobi sara khan nude prone sex vedio goindian.net best indian teen porn porn x vidios onlyindianpornx.com bangali girl sex com india six vidos desixxxtube.info aizawl sex video bangla focking pinkpix.net kambi videos kannada actors sex videos xshaker.net deshi chuda chudi tamail sex com onlyindian.org miya khalifa.com land chut ki ladai xxxindianporn.org xnxxtelgu